فرایند واجی همگونی همخوان با همخوان در زبان فارسی: بررسی صوت شناختی /بتول علی نژاد/عاطفه سادات میرسعیدی

فرایند واجی همگونی همخوان با همخوان در زبان فارسی:   بررسی صوت شناختی     بتول علی نژاد [1]   عاطفه سادات میرسعیدی [2]     تاریخ دریافت: 1/8/89   تاریخ تصویب: 8/3/90     چکیده   در مقالۀ حاضر، فرایند واجی همگونی [3] همخوان با همخوان را در گفتار فارسی زبانان، به‏لحاظ صوت شناختی [4] بررسی کرده‏ایم. در این راستا، تحلیل صوت شناختی در‏حوزه های شدت [5] صوت، دیرش [6] ، سازۀ اول [7] ( f1 )، سازۀ دوم [8] ( f2 ) و سازۀ سوم [9] ( f3 ) آواهای هم‏جواری انجام شده است که در آن‏ها، فرایند همگونی اِعمال می شود. دربارۀ همخوان های سایشی بدون سازه، بسامدهایی از نوفۀ همخوان سایشی اندازه گیری شده و بدین منظور، چهار گفتۀ ضبط‏شده، به‏لحاظ صوت‏شناختی تجزیه و تحلیل شده است. این بررسی در آغاز، شامل تحلیل ویژگی های صوت شناختی هریک از آواهای مورد‏نظر در بافت غیرهمگون در مواضع آغازین [10] ، میان دو واکه [11] و نیز پایانی [12] است و سپس ویژگی های به دست آمده از آواهای مورد‏نظر، با ویژگی های صوت شناختی همان آواها در بافت همگونی مقایسه می شود. در این حالت، در مواردی که ارزش میانگین هر‏یک از مشخصه های صوت شناختی آوای همگون‏شده، به مشخصه های صوت شناختی آوای اثر‏گذار بر فرایند همگونی در بافت همگون نزدیک شود، آن متغیر خاص، در فرایند مورد‏نظر، نوعی همگونی ایجاد کرده است. نتایج تحلیل های این تحقیق نشان می دهد که در زیربنای فرایند واجی همگونی همخوان با همخوان در فارسی محاوره، نوعی همگونی صوت شناختی در متغیرهای فیزیکی شدت، دیرش، سازۀ اول، دوم، و سوم وجود دارد.     واژه های کلیدی: همگونی همخوان با همخوان، شدت صوت، دیرش، سازۀ اول، سازۀ دوم، سازۀ سوم، طیف نگاشت صوتی [13] .     [1] استادیار و عضو هیأت علمی گروه زبانشناسی دانشگاه اصفهان؛ [email protected]   [2] عضو هیات علمی گروه زبان انگلیسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان (اصفهان)؛ [email protected]   3 . assimilation   4 . acoustic   5 . intensity   6 . duration   7 . first formant   8 . second formant   9 . third formant   1 . initial position   2 . intervocalic   3 . final position   4 . spectrogram